کود و دی اکسید کربن
مانند ماهی ها گیاهان هم به رسیدگی و نگهداری نیاز دارند. به همین دلیل است که محصولات مختلفی به عنوان کود و یا مکمل های غذایی مخصوص گیاهان تولید شده است. شما می توانید دی اکسید کربن، نیتروژن، فسفر، آهن و مکمل های غذایی دیگر را به روش های مختلف به آکواریوم خود اضافه کنید و تنها استفاده از یک کود و خاک مناسب می تواند رشد بهینه و زیبای گیاهان شما را در آکواریوم تضمین کند.
گیاهان آکواریومی به مواد غذایی برای رشد نیاز دارند. اصلی ترین نیاز آنها دی اکسید کربن است، که در حقیقت مهترین ماده شیمایی است که به رشد منظم و مناسب گیاهان در آکواریوم کمک می کند. اگر دی اکسید کربن را به صورت مستقیم اضافه نکنید، گیاهان شما مجبور هستند نیاز خود را از منابع تولید دی اکسید کربن طبیعی در آکواریوم شما تامین کنند مثل تنفس ماهی ها و دی اکسید کربن تولید شده توسط باکتری های درون آکواریوم شما، که به هیچ عنوان برای گیاهان خاصی که در دسته بندی گیاهان متوسط و یا حرفه ای قرار می گیرند کافی نیست.
علاوه بر دی اکسید کربن، گیاهان همچنین به نیتروژن N، فسفر P، آهن Fe و منگنز Mn نیاز دارند. این مواد را به عنوان مواد غذایی اصلی یا Macronutrients دسته بندی می کنیم زیرا گیاهان به مقادیر زیادی از این مواد برای رشد نیاز دارند. گیاهان آکواریومی می توانند تمامی این مواد غذایی اصلی را از طریق برگ ها و ریشه های خود جذب کنند، به همین دلیل است که شما می توانید این مواد را به صورت محلول به آب اضافه کرده و یا در قالب های مختلف به عنواد کود به خاک آکواریوم خود اضافه کنید. در صورتی که این مواد را به صورت محلول به آب اضافه کنید، لازم است این فرایند را به صورت روزانه و هفتگی تکرار کنید و در صورت اضافه کردن بیش از حد این مواد و عدم جذب گیاهان از طریق برکها، با مشکل جلبک های ناخواسته مواجه خواهید شد. البته این تنها روشی است که برای اضافه کردن این مواد در آکواریوم هایی که در آن از خزه ها، گیاهان شناور و گیاهانی که بر روی صخره ها و ریشه های درختان کاشته می شود وجود دارد، زمانی که ریشه های آنها درون بستر آکواریوم قرار نگرفته است. اصولا استفاده از کپسول ها و بسته های کودهای مختلف که در بستر قرار داده می شود بهترین راه برای تغذیه گیاهان در آکواریم های بزرگ و یا گیاهانی است که بر روی بستر گسترش پیدا می کنند. برای مثال کپسول های ساخته شده توسط شرکت Tropica می تواند نیاز های گیاهان شما را برای ۶ تا ۹ ماه تامین کند.
دسته دیگری از مواد مغذی به نام Micronutrient مثل مس، مولیبدیوم، روی و برات هستند. در صورتی که این دسته مواد به اندازه کافی در اختیار گیاهان قرار داده نشود باعث می شود مشکلاتی در تولید آنزیم های مورد نیاز رشد برای گیاهان به وجود آمده و در نتیجه سرعت رشد کاهش پیدا کند و یا گیاهان به صورت طبیعی رشد نکنند.
دی اکسید کربن چیست؟
دی اکسید کربن مهمترین ماده غذایی برای گیاهان است. بدون دی اکسید کربن گیاهان توانایی انجام فتوسنتز را از دست خواهند داد. عمل فتوسنتز اولین مرحله از فرایند رشد در گیاهان است.
به چه شکل می توان دی اکسید کربن را تامین کرد؟
شما می توانید دی اکسید کربن را به روش های مختلف تامین کنید. پیشنهاد ما استفاده از کپسول های دی اکسید کربن و سیستم های تزریق مربوطه است. به این ترتیب می توانید میزان تزریق دی اکسید کربن را تا زمانی که شرایط pH آب با توجه به جدولی که در انتهای مقاله آورده شده است تامین شود، تنظیم کنید. میزان pH به پارامتر سختی کربنات در آب آکواریوم شما و میزان دی اکسید کربن تزریق شده وابسته است. حتی تزریق مقدار بسیار پایین دی اکسید کربن (در حدود ۳ تا ۵ میلی گرم در لیتر) بهتر از عدم وجود آن است. گیاهانی با درجه نگهداری متوسط به حدود ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم در لیتر دی اکسید کربن نیاز دارند و گیاهانی با سطح نگهداری پیشرفته به حدود ۱۵ تا ۳۰ میلی گرم در لیتر نیاز خواهند داشت.
آیا آکواریوم شما به دی اکسید کربن نیاز دارد؟
اگر دوست دارید از گیاهان خاص با شرایط نگهداری متوسط و پیشرفته نگهداری کنید، لازم است که حتما دی اکسید کربن را تزریق کنید. اگر از گیاهانی با سطح نگهداری آسان در آکواریوم خود نگهداری می کنید، نیازی به اضافه کردن دی اکسید کربن نخواهید داشت. اما مطمئن باشید که اضافه کردن آن به رشد بهتر گیاهان شما کمک خواهد کرد و دقت کنید که فقط به مقدار بسیار کمی برای تزریق نیاز خواهید داشت.
pH چیست؟
pH مشخص کننده میزان خاصیت اسیدی یا بازی در آب آکواریوم شما است. میزان کمتر از ۷ نشان دهنده آب اسیدی و مقدار بالاتر از ۷ نشان دهنده بازی بودن آب است. مقدار pH طبیعی آب در اکوسیستم های مختلف بین ۶ تا ۹ می باشد. (دامنه کامل pH بین ۰ تا ۱۴ است)
dKh چیست؟
به میزان سختی کربنات در آب آکواریوم شما اشاره می کند و با عنوان سختی یا dKh اندازه گیری می شود. این میزان در حقیقت مقدار کلی کربنات ها و بی کربنات ها در آب را نمایش می دهد.
نحوه استفاده از جدول تزریق دی اکسید کربن 
ابتدا مقدار سختی آب آکواریوم خود را اندازه گیری کنید.
حال می توانید بر اساس نوع گیاهان خود در آکواریوم میزان تزریق دی اکسید کربن و دامنه pH را مشخص کنید.
برای مثال اگر میزان سختی کربنات در آب آکواریوم شما برابر ۱۲ dKh باشد و شما از گیاهانی با سطح نگهداری متوسط در آکواریوم خود نگهداری می کنید (رنگ نارنجی) باید میزان تزریق دی اکسید کربن را به شکلی تنظیم کنید که میزان pH در آب آکواریوم شما مطابق نمودار بالا بین ۷.۵ تا ۷.۸ ثابت بماند.
رابطه بین دی اکسید کربن، pH و dKh
رابطه بین این سه پارامتر در نمودار روبرو آورده شده است. در pH پایین بی کربنات ها و کربنات ها هر دو به دی اکسید کربن تبدیل می شوند. در مقادیر طبیعی pH بخش بیشتری از آنها به HCO3 و CO3 تبدیل می شوند. پس شما می توانید با تنظیم مناسب مقدار pH در آب آکواریوم خود مقدار دی اکسید کربن محلول در آب را به درستی کنترل نمایید.