مخاطرات خانگی و آکواریوم شما

شاید شنیده باشید که صاحبان حیوان خانگی مثل سگ ها و گربه ها اغلب از ضد سگ یا ضد گربه کردن محیط خانه های خود صحبت می کنند. برای نگهداری از آکواریوم نیز شما باید نکاتی را برای ایمنی در خانه مد نظر قرار دهید تا شما و ساکنین آکواریوم برای هم خطری ایجاد نکنید. این مخاطرات بالقوه شامل این موارد هستند:

• الکتریسیته
• حیوانات خانگی دیگر و بچه ها
• منبع آب
• مواد شیمیایی
• آلودگی هوا
• زمین لرزه

نکات زیر به شما کمک می کنند که محیط ایمنی را برای اعضای خانواده و آکواریوم خود ایجاد کنید.

الکتریسیته

آب و الکتریسیته ترکیب خطرناکی را ایجاد خواهند کرد. بهتر است از سیستم های دارای ارت و همچنین سیستم های محافظ مناسب برای تامین برق آکواریوم خود استفاده کنید و در این باره از یک متخصص کمک بگیرید و مطمئن شوید که تمامی سیم کشی ها به صورت درست انجام شده و دستگاه ها به درستی کار می کنند.

وقتی دو شاخه را در پریز می زنید حتما مقداری از سیم باید به صورت آویزان در پایین پریز قرار داشته باشد. این کار باعث می شود در صورت سرازیر شدن آب از سیم، آب مستقیما به داخل پریز برق نفوذ نکند. اگر از چند راهی های برقی استفاده کنید بهتر از انواعی که در مقابل رطوبت مقاومت بیشتری دارند استفاده کرده و آنها را به صورت عمودی نصب کنید تا از نفوذ آب به داخل آن جلوگیری شود. رعایت این نکات به خصوص برای آکواریوم های آب شور بسیار مهم است چون آب شور رسانایی بیشتری نسبت به آب شیرین داشته و خطرناک تر است.

بصورت دوره ای تمامی سیم ها، لامپ ها و گرم کننده ها را کنترل کنید تا ترک یا شکستگی روی آنها نباشد. در صورتی که در هنگام تعویض آب، گرم کننده (بخاری) از آب خارج می شود لازم است برای جلوگیری از ترک برداشتن آن قبل از شروع کار آن را از برق جدا کنید. (قبل از لمس کردن بخاری ها حتما ۱۵ دقیقه به آنها فرصت دهید تا سرد شود)

حیوانات خانگی دیگر و بچه ها

حیوانات خانگی می توانند برای آکواریوم خطرناک باشند. یک سگ براحتی می تواند یک آکواریوم را واژگون کند به خصوص اگر آکواریوم دارای پایه مناسبی نباشد. همچنین ماهی ها می توانند برای گربه ها، موش خرما ها و برخی پرندگان غذاهای اشتها آوری باشند.

بچه های کوچکتر نیز ممکن است در نگاه اول جزء علاقمندان و دوستداران آکواریوم به نظر برسند، ولی در هنگام بازی در کنار آن یا وقتی سعی می کنند از آن بالا بروند تا موجودات درون آن را بهتر ببینند، می توانند آکواریوم را واژگون کنند. همچنین بچه ها سعی می کنند تا چیزهایی را مانند غذای خودشان یا اسباب بازی یا چیزهایی را که شما را در هنگام اضافه کردن آن ها به آکواریوم دیده باشند به درون آکواریوم اضافه کنند مانند غذاهای ماهی، داروها و مکمل ها، به همین منظور لازم است تمامی این موارد را دور از دسترس بچه ها قرار دهید.

از پایه محکم و مقاومی استفاده کنید. در صورت لزوم می توانید از گیره های مناسب برای وصل کردن آکواریوم به دیوار استفاده کنید. پایه شما باید دقیقا اندازه آکواریوم باشد و ساختار آن متناسب با اندازه و وزن آکواریوم شما طراحی و ساخته شده باشد. درب بخش فیلتراسیون آکواریوم را نیز که اصولا بیشتر در دسترس بچه قرار دارد را نیز لازم است همیشه بسته نگاه داشته و قفل کنید.

منبع آب

اولین قدم برای آنکه بدانید آب آکواریوم شما مشکلی نداشته باشد این است که مطمئن شوید منبع آبی که از آن برای پر کردن آکواریوم استفاده می کنید مشکلی نداشته باشد. آب های شهری اصولا حاوی کلر هستند که نقش جلوگیری از رشد جلبک ها و باکتری ها را در مسیر لوله کشی های شهری بازی می کنند ولی این ماده و ترکیبات حاصل از آن برای ماهی ها و دیگر آبزیان آکواریومی یک ماده سمی به حساب می آید و همچنین تاثیر بسیار مخربی بر روی فیلتراسیون بیولوژیک آکواریوم شما با کشتن باکتری های آن می گذارد. اگر در موقع تعویض آب به صورت مستقیم از آب شهری استفاده می کنید مقداری از باکتری های درون آکواریوم شما می میرند و در نتیجه میزان آمونیاک و نیتریت آب بالا می رود. این دو ماده برای آکواریوم مضر هستند و تا حد امکان باید مقدارشان نزدیک به صفر نگهداشته شود.

برای حذف کلر و کلرین می توانید از روش های مختلفی استفاده کنید:

• تثبیت کننده های شیمیایی: تصفیه کننده های شیمیایی مختلفی وجود دارند که به سرعت آب شهری را از وجود کلرین و فلزات سنگین مختلف و حتی آمونیاک و نیترات تصفیه می کنند.
• تصفیه فیزیکی: یک راه بسیار ساده برای تصفیه آب از کلر آن است که چند روز قبل از استفاده آنرا با یک پمپ هوا و سنگ هوا به خوبی هوا دهی کنید. این عمل تنها باعث خارج شدن کلر می شود، ولی این روش نمی تواند در آبهایی که دارای مقادیر زیادی فلزات سنگین و نیترات هستند کاربرد داشته باشد و از طرف دیگر مواد شیمایی دیگری را که اصولا بر اثر اضافه کردن کلر در آب تشکیل شده و پایدار هستند را نیز از بین نخواهد برد.

• تصفیه کننده های آب: آخرین روش برای تصفیه آب استفاده از دستگاههایی است که برای این منظور با قیمت ها و کارکردهای متنوع در بازار موجود است. این دستگاه ها نه تنها مواد مضر بلکه تمام ناخالصیهای آب را از آن جدا می کنند.

  • دستگاه های تصفیه دیونیزاسیون: یک دستگاه تصفیه دیونیزاسیون دستگاهی است ساده و ارزان قیمت که علاوه بر حذف کلرین قادر به حذف بسیاری از ناخالصیهای دیگر از جمله فلزات از آب نیز هست. اصولا این دستگاه ها بسیار ارزان هستند ولی احتیاج داشتن آنها به تعویض مرتب فیلتر ها ممکن است استفاده از آنها را مشکل و پر هزینه کند. فاصله بین عوض کردن فیلتر ها بستگی به میزان ناخالصی های آب مصرفی و میزان آب برداشت شده از فیلتر دارد. (این نوع فیلتر های در بازار ایران به سختی یافت می شود)
  • دستگاه های تصفیه اسمز معکوس یا RO: این فیلتر ها کارآمدترین فیلتر ها در جهت تصفیه آب شهری هستند و بسته به مدل و تعداد مراحل طراحی شده در دستگاه فیلتر می توانند آبی تا خلوص ۹۹ درصد را برای شما تصفیه کنند. این روش تصفیه برای آکواریوم های آب شیرین حاوی گیاه و یا آکواریوم های آب شور تپه مرجانی ایده آل است.

نکته: در صورت نقل مکان به یک خانه جدید بهتر است قبل از استفاده از آب شهری در آن منطقه ابتدا تمامی پارامتر های شیمایی آب لوله کشی خود را در خصوص وجود نیترات، فسفات و فلزات سنگین مثل مس مورد آزمایش قرار دهید و در صورت مشاهده هر کدام از این موارد قبل از استفاده از آب در آکواریوم حتما آن را تصفیه نمایید.

مواد شیمیایی

همیشه طبق دستور العمل مربوط به کارخانه هر نوع نمک یا ماده شیمیایی دیگر مثل عناصر نادر و یا مکمل ها از آنها استفاده کنید. مطمئن شوید که میزان و زمان استفاده از این مواد را در آکواریوم خود به درستی محاسبه کرده و انجام می دهید.

برخی از مواد شیمیایی هستند که وقتی با همزمان به آکواریوم اضافه شوند با هم ترکیب شده و تولید مواد سمی می کنند. پس هیچ وقت مواد شیمیایی مختلف را به خصوص از برند های متفاوت را همزمان در آکواریوم خود استفاده نکنید.

همیشه در هنگام وارد کردن دست های خود درون آکواریوم به وجود مواد بهداشتی، بقایای صابون یا هر گونه مواد شیمیایی بر روی دست های خود توجه داشته باشید که به آکواریوم منتقل نشده و آنرا آلوده نکند. برای این منظور می توانید از دستکش های بلند استفاده کنید و توجه داشته باشید که حتما دستان خود را بعد از کار با لوازم و مواد شیمیایی آکواریوم به خوبی بشوئید.

توجه داشته باشید که لامپ های فلورسنت حاوی جیوه هستند. پس دقت لازم را برای جلوگیری از شکستن آنها به عمل آورید و به خصوص هنگام تعویض آنها دقت کنید. در صورتی که در فضای اتاق یکی از این لامپ ها شکسته شد لازم است تمامی درب ها و پنجره ها را باز کرده و تمامی تکه های لامپ را با دستکش جمع آوری و از محیط خارج کنید و هیچگاه از جارو های برقی برای پاک سازی محل استفاده نکنید زیرا با این کار مقادیری از جیوه را به سیستم جاروی خود منتقل کرده و از این پس هر گاه از جارو استفاده می کنید خود را در معرض جیوه قرار می دهید. (در کشور های توسعه یافته اصولا مراکزی برای جمع آوری لامپ های مستعمل و همچنین نظافت فضاهای داخلی که در معرض جیوه درون این لامپ ها قرار گرفته است وجود دارد)

آلودگی هوا

آلودگی هوا یکی از عوامل مهمی است که باعث آلودگی آکواریوم می شود که اصولا نادیده گرفته می شود. این آلودگی ها دامنه وسیعی دارند و از تمیز کننده های خانگی تا مواد ضد آفت یا حشره کش ها را می تواند شامل شود:

• تمیز کننده های خانگی و همچنین اسپریهايي که برای تمیز کردن شیشه، چوب یا اجاق گاز به کار می بریم و یا حتی دئودورانت ها و خوشبوکننده های هوا یکسری از ذرات ریز و سبک را از جنس موادی که از آنها ساخته شده اند در هوا پراکنده می کنند. به خصوص اگر این مواد در نزدیکی آکواریوم مصرف شوند به سرعت وارد آب شده و تشکیل آمونیاک می دهند. که این واکنش باعث بروز یک شک شدید به PH و در نتیجه یک شوک استرسی به ساکنین آکواریوم خواهد شد. حتی مقادیر بسیار کمی ازاین مواد نیز می تواند با فراهم کردن مواد مغذی مورد احتیاج جلبک ها به رشد میکروجلبک ها کمک کند و مشکلاتی را برای شما به وجود آورد.
• تغییر دکوراسیون در منزل مثل رنگ زدن یا لکه گیری و یا هر نوع فعالیتی که باعث به وجود آمد گرد و غبار شیمیایی در هوا شود و یا فعالیت هایی که بوی شدیدی را در هوا ایجاد می کند می توانند تاثیراتی مشابه آنچه قبلا ذکر شد در آکواریوم شما بوجود آورند. این دسته از مواد نسبت به مواد قبلی خطر کمتری دارند ولی می توانند میزان فسفات در آب آکواریوم را افزایش داده و باعث رشد جلبک ها شوند.
• حشره کش ها و آفت کش ها در محیط های بسته خانه می تواند مشکلات بسیار زیادی را برای شما ایجاد کند چون اینگونه مواد تا مدت مدیدی در محیط باقی می مانند. در اینگونه موارد بهترین راه آن است که آکواریوم را از محیط دور کنید که این کار در رابطه با آکواریوم های بزرگ و یا تپه مرجانی غیر ممکن است. پس بهترین راه برای در امان ماندن از خطرات این مواد، استفاه نکردن از آنهاست.

وقتی که اطراف آکواریوم را تمیز می کنید از اسپری کردن در هوا خود داری کرده و آن را مستقیما بر روی پارچه نظافت خود اسپری کنید و سپس پارچه را روی جسم مورد نظر بکشید. وقتی آشپزخانه را تمیز می کنید، درها و پنجره ای آشپزخانه را که به مکان آکواریوم راه دارند بسته و تمامی هواکش های موجود را روشن کنید. اگر یک آلودگی غیر قابل جلوگیری در محیط بوجود آمد که برای چند ساعت ممکن است در محیط باقی بماند با یک پلاستیک بزرگ روی آکواریوم و بخش فیلتراسیون آن را بپوشانید.

اگر تغییر دکوراسیون دارید می توانید از این دستور العمل ها به همراه کربن فعال به صورت موقتی در آکواریوم خود استفاده کنید.

همانطور که گفته شد استفاده از حشره کش ها و ضد عفونی کننده ها خطرناکترین مورد برای آکواریوم است در چنین مواردی در صورتی که امکان جابجا کردن آکواریوم وجود ندارد باید آن را با یک پلاستیک به صورت کامل ایزوله کنید ولی مشکل اینجاست که یک آکواریوم برای مدت زیادی نمی تواند به این صورت دوام بیاورد. پس تنها راه این است که از یک پمپ هوای بسیار قوی برای رساندن هوای سالم به درون فضای آکواریوم از طریق لوله کشی کمک بگیرید. در این صورت باید یک لوله را نیز برای خروج هوا از محدوده آکواریوم در نظر بگیرید تا هوا بتواند جریان پیدا کند.

زمین لرزه

در مناطق زلزله خیز نکات ایمنی و پیش بینی های لازم باید انجام شود. بعضی از متخصصین آکواریوم عقیده دارند که آکواریوم های اکریلیک در مقابل زلزله بسیار مقاومتر هستند. توسط یک پایه بسیار محکم که چهار طرف آن لبه داشته باشد تا حد زیادی می توانید از مخاطرات جلوگیری کرد. بهتر است در اینگونه مناطق پایه را به زمین و دیوار محکم پیچ کنید و تمامی تجهیزات را نیز در محل خود ثابت کنید.