نور و رنگ مرجان ها
دلایل محیطی زیادی برای تغییر رنگ مرجان ها وجود دارد. به هر صورت در آکواریوم های خانگی مهمترین دلیل برای تغییر رنگ در مرجان ها نور و سیستم نورپردازی آکواریوم است.
واکنش مرجان ها در برابر نور در حقیقت با متعادل کردن تعداد سلول هايي که وظیفه آنها استفاده از نور است آغاز می شود که در حقیقت این سلول ها رنگدانه هایی هستند که وظیفه محافظت از مرجان در برابر نورهای زیاد را نیز بر عهده دارند. آنچه ما به عنوان تغییر رنگ مشاهده می کنیم در حقیقت واکنش طبیعی مرجان به یک منبع نوری خاص است. مرجان همیشه در تلاش برای به تعادل رساندن تعداد سلول ها و مقادیر رنگدانه هاست که مرجان به هر دوی آنها برای تغذیه و محافظت از خود نیاز دارد.
رابطه شدت نور و رنگ مرجان
بیشتر مرجان ها این توانایی را دارند که بتوانند خود را با شدت های نوری مختلف تطبیق دهند. برای مثال در مرجان های فتوسنتز کننده، به سلول های حساس به نور سلول های زوگزانتلا گفته می شود. این سلول های همزیست شامل کلروفیل بوده و وظیفه تامین غذای مرجان ها را در ازای مکانی که مرجان برای زندگی در اختیار آنها قرار می دهد بر عهده دارند. برای اطمینان از داشتن یک منبع غذایی مستمر لازم است مرجان تعداد سلول های زوگزانتلا و مقادیر کلروفیل این سلول ها را تنظیم کند. یکی از پایه ای ترین شرایط برای سلول های زوگزانتلا و کلروفیل ها تنظیم شدت نور است.
اگر شدت نور بیتشتر از مقداری باشد که مرجان با آن خو گرفته است، دو اتفاق ممکن است رخ دهد. ممکن است تعدادی از سلول های زوگزانتلا از مرجان خارج شوند و یا میزان کلروفیل های درون خود را کاهش دهند. داشتن میزان زیادی از سلول های زوگزانتلا در یک محیط با شدت نور زیاد می تواند برای مرجان خطرناک باشد زیرا میزان اکسيژن تولید شده توسط عمل فتوسنتز در این جلبک ها می تواند برای مرجان سمی باشد.
در مقابل، اگر میزان نور کمتر از میزانی باشد که مرجان باید دریافت کند، سلول های فتوسنتز کننده زوگزانتلا نمی توانند غذای لازم برای میزان خود یعنی مرجان را فراهم کنند. بنابراین تعداد این سلول ها و در نتیجه میزان کلروفیل درون آنها افزایش پیدا کرده تا بتوانند میزان بیشتری از انرژی نوری را جذب کنند.
حالا این سوال مطرح می شود که چطور سلول های زوگزانتلا و کلروفیل های درون آنها بر روی رنگ مرجان تاثیر می گذارند؟ تمامی این سلول ها دارای دامنه های رنگی از زرد تا قهوه ای را دارا می باشند و تعداد بسیار بالای این سلول ها می تواند ظاهری قهوه ای رنگ به مرجان ببخشد. به عبارت دیگر شدت نور می تواند بر روی رنگ مرجان های فتوسنتز کننده با تاثیر بر روی سلول های زوگزانتلا و میزان کلروفیل آنها تاثیر بگذارد.
از این رو در نورهایی با شدت کم، مرجان های فتوسنتز کننده به دلیل افزایش میزان سلول های زوگزاتلا برای تولید غذای بیشتر ظاهری تیره تری پیدا می کنند. اگر مرجان مشابهی در منطقی با شدت نور بیشتر قرار داده شود، بخشی از این سلول ها از مرجان بیرون فرستاده شده و میزان کلروفیل نیز در آنها کاهش پیدا می کند و ظاهر روشن تری را به مرجان می بخشد.
نکته: البته تمامی این موارد با توجه به این مسئله صورت می پذیرد که ما بقی پارامتر های شیمیایی و فیزیکی آب در شرایط ایده آل برای زیست مرجان قرار دادشته باشند (رجوع به مقاله پارامتر های ایده آل آب در آکواریوم های آب شور) در غیر این صورت قبل از اینکه شاهد تاثیرات میزان نور باشید ممکن است مرجان را به دلایل دیگری از دست بدهید.
تغییر رنگ ناشی از طیف نور
طیف نور و دمای رنگ نور در سیستم نور پردازی آکواریوم نیز می تواند بر روی ظاهر مرجان تاثیر بگذارد. در حالت کلی لامپ هایی با دمای نور کم می توانند نور های گرم با رنگ زرد و لامپ هایی با دمای رنگ بالاتر می توانند نورهای روشن تری با رنگ های سفید و آبی را تولید کنند. لامپ های مختلف با طیف های مختلف می توانند اثرات مختلفی را بر روی رنگ مرجان بگذارد. برای مثال، لامپ های اکتنیک می توانند نورهای آبی با خاصیت فلورسنت را تولید کنند. ولی آکواریوم داران ترجیح می دهند اصولا از ترکیب طیف های نوری مختلف استفاده کنند. به عنوان نمونه سیستم نوری رایج در آکواریوم های تپه مرجانی اصولا شامل ترکیبی از 70 درصد نور سفید با دمای رنگ بالا و 30 درصد نور آبی اکتنیک است.
تغییر رنگ ناشی از نور های UV
در طبیعت، نورهای ماوراء بنفش هم از نوع A و هم از نوع B می توانند از سطح آب اقیانوس به داخل نفوذ کنند ولی در طول انتقال نور به داخل آب به مرور فیلتر می شوند. تحقیقات نشان داده است که هر دو نوع نور UV می تواند تاثیرات مخربی را بر روی ساختار DNA و RNA در مرجان ها بگذارد. اکثر مرجان ها می توانند خود را با تاثیرات مخرب این اشعه ها انطباق دهند. مرجان هایی که از این توانایی برخوردار هستند اصولا در رنگدانه های خود رنگهای آبی، بنفش و یا صورتی دارند. اکثر مرجان هایی که دارای این نوع رنگدانه ها هستند اصولا در محدوده های ساحلی و مناطق کم عمق تر که میزان نور های UV-A و UV-B بیشتر است زندگی می کنند.
در آکواریوم های خانگی که در آنها از نور متال هالید برای روشنایی استفاده می شود بسیار مهم است که مرجان ها در مقابل نورهای UV محافظت شوند. به خصوص مرجان هایی که دارای این رنگدانه ها نبوده و یا در طول جابجایی این رنگدانه ها خود ار از دست داده اند. خوشبختانه میزان زیادی از نور های ماوراء بنفش در طول رد شدن از شیشه های در پوش گرفته می شوند ولی لازم است از فیلتر های مخصوص UV در تجهیزات نور پردازی اینگونه آکواریوم ها استفاده کرد.
در مواردی دیده شده است که در آکواریوم های خانگی مرجان ها به مرور این رنگدانه ها را جذب کرده و تغییر رنگ هایی در آنها دیده می شود که این تغییرات همیشه نشان دهنده وجود مشکل در مرجان نبوده و فقط یک راه آسان برای مرجان جهت انطباق با شرایط جدید است.
نکته مهمی که همیشه باید به خاطر بسپارید این است که در رابطه با رنگ اصلی مرجانی که خریداری می کنید و نیاز های نوری آن تحقیقات لازم را انجام دهید و مطمئن شوید شرایط نوری مناسب برای آن را در اختیار داشته و زمان لازم جهت انطباق را به آن بدهید.